Author Archives: ESG

3 kwietnia 2025 roku, Parlament Europejski przegłosował Dyrektywę „Stop-the-clock”, będącą częścią pakietu Omnibus I, która opóźnia terminy wdrożenia kluczowych regulacji dotyczących raportowania zrównoważonego rozwoju i należytej staranności, takich jak Dyrektywa CSRD
i CSDDD.

Dyrektywa „Stop-the-clock” przewiduje odroczenie o dwa lata wymogów sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju dla spółek obecnie objętych zakresem Dyrektywy CSRD, które miały rozpocząć raportowanie po raz pierwszy za rok 2025 i rok 2026. Oznacza to, że spółki te zaraportują po raz pierwszy odpowiednio za 2027 i 2028 rok.

W odniesieniu do Dyrektywy CSDDD, Dyrektywa „Stop-the-clock” przewiduje przesunięcie terminu transpozycji o 1 rok, a także odroczenie jej stosowania o 1 rok dla pierwszej grupy spółek objętych zakresem tej dyrektywy.

Co dalej?

Formalne zatwierdzenie przez Radę UE

Decyzja musi teraz zostać formalnie zatwierdzona przez Radę Unii Europejskiej.

Transpozycja do prawa krajowego

Po przyjęciu Dyrektywy państwa członkowskie będą miały określony czas na wdrożenie jej postanowień do prawa krajowego.

Choć Dyrektywa „Stop-the-clock” daje firmom więcej czasu na wdrożenie obowiązków związanych z ESG, nie oznacza to, że warto odkładać działania na później. Regulacje ESG to nie tylko wymóg prawny, ale także rosnące oczekiwania inwestorów, kontrahentów i konsumentów. Firmy, które wykorzystują ten czas na solidne przygotowania, zyskają przewagę konkurencyjną i unikną ryzyka przyspieszonego wdrażania zmian w przyszłości.

Wytyczne ONZ dotyczące biznesu i praw człowieka (z ang. UN Guiding Principles on Business and Human Rights) mają na celu ułatwienie przedsiębiorstwom implementacji odpowiednich działań w zakresie szanowania praw człowieka, zgodnie z międzynarodowymi standardami. Zawierają one konkretne zalecenia dotyczące sposobu, w jaki firmy mogą unikać naruszeń praw człowieka, zapewniać odpowiedzialność oraz rozwiązywać przypadki, gdy do takich naruszeń dochodzi.

Kluczowe zasady Wytycznych ONZ

Wytyczne ONZ opierają się na trzech filarach, które stanowią fundament odpowiedzialności przedsiębiorstw w zakresie praw człowieka. Są to:

1. Obowiązek państw do ochrony praw człowieka

Państwa mają obowiązek stworzenia ram prawnych i instytucjonalnych, które umożliwiają ochronę praw człowieka w kontekście działalności gospodarczej. Zgodnie z Wytycznymi, rządy powinny tworzyć przepisy i regulacje, które zapewniają przestrzeganie praw człowieka przez przedsiębiorstwa, oraz prowadzić działania egzekucyjne w przypadku ich naruszeń.

2. Odpowiedzialność przedsiębiorstw za poszanowanie praw człowieka

Firmy powinny unikać negatywnego wpływu na prawa człowieka i aktywnie zapobiegać jego występowaniu w ramach swojej działalności oraz łańcuchów dostaw.

3. Obowiązek zapewnienia dostępu do środków zaradczych

Firmy muszą zapewnić, że osoby, których prawa zostały naruszone, będą miały dostęp do odpowiednich środków zaradczych. Obejmuje to zarówno zapewnienie sprawiedliwego procesu w przypadkach naruszenia praw, jak i wdrażanie procedur, które umożliwią naprawienie szkód wyrządzonych przez przedsiębiorstwo lub jego partnerów.

Wytyczne ONZ w kontekście zrównoważonego rozwoju

Zrównoważony rozwój, zarówno w wymiarze społecznym, jak i środowiskowym, stanowi integralną część Wytycznych ONZ. Firmy, które szanują prawa człowieka, przyczyniają się nie tylko do poprawy warunków pracy, ale także do budowania zaufania społecznego
i promowania zrównoważonego rozwoju. Wytyczne ONZ nakładają na przedsiębiorstwa obowiązek przeprowadzania oceny ryzyka dotyczącego praw człowieka, a także odpowiedzialnego zarządzania łańcuchem dostaw w celu zapobiegania nadużyciom.

Odpowiedzialność firm w zakresie praw człowieka

Wytyczne ONZ kładą szczególny nacisk na odpowiedzialność przedsiębiorstw w zakresie przestrzegania praw człowieka. Firmy są zobowiązane do wdrażania polityk i działań, które zapobiegają potencjalnym naruszeniom, a także do wprowadzenia systemów monitorowania, które umożliwiają identyfikację ryzyk związanych z naruszeniem praw człowieka, zarówno wewnątrz organizacji, jak i w jej łańcuchu dostaw. Oznacza to również konieczność przejrzystości działań, raportowania postępów oraz odpowiedzialności przed interesariuszami, w tym pracownikami, konsumentami, społecznościami lokalnymi i organizacjami międzynarodowymi.

Zalecenia dla przedsiębiorstw wynikające z Wytycznych ONZ

1. Wdrożenie polityk dotyczących praw człowieka

Firmy powinny stworzyć i wdrożyć polityki, które określają ich podejście do przestrzegania praw człowieka. Te polityki powinny obejmować wszystkie aspekty działalności przedsiębiorstwa, w tym zarządzanie łańcuchem dostaw, relacje z pracownikami oraz sposób współpracy z lokalnymi społecznościami.

2. Edukacja i szkolenia

Firmy powinny prowadzić regularne szkolenia dla swoich pracowników na temat praw człowieka i zasad ich przestrzegania w działalności zawodowej. Edukacja ta powinna obejmować także dostawców i partnerów biznesowych, aby zapewnić, że wszyscy członkowie łańcucha dostaw przestrzegają podobnych zasad.

3. Transparentność i raportowanie

Firmy są zobowiązane do transparentnego raportowania swoich działań w zakresie praw człowieka, szczególnie w kontekście ryzyk związanych z ich działalnością oraz środków podjętych w celu zapobiegania naruszeniom.

26 lutego br. Komisja Europejska przedstawiła pierwszy pakiet uproszczeń w obszarze zrównoważonego rozwoju, znany jako Omnibus. Jego głównym celem jest zmniejszenie obciążeń administracyjnych dla przedsiębiorstw w Unii Europejskiej, co ma zwiększyć ich konkurencyjność i uwolnić dodatkowe możliwości inwestycyjne. Komisja proponuje szereg zmian kluczowych regulacji z obszaru ESG, takich jak Dyrektywa o sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju (CSRD), Taksonomia UE, Dyrektywa dotycząca należytej staranności (CSDDD), mechanizmu CBAM oraz Rozporządzenia InvestEU.

Kluczowe proponowane zmiany w Dyrektywie CSRD

Dyrektywa o sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju została poddana istotnym proponowanym modyfikacjom:

Podniesienie progów obowiązkowego raportowania: zgodnie z propozycją Komisji obowiązkowe wymogi sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju mają dotyczyć jedynie największych firm, czyli jednostek zatrudniających powyżej 1000 pracowników oraz osiągających sumę bilansową powyżej 25 mln EUR lub przychody netto powyżej 50 mln EUR. Szacuje się, że takie zawężenie zmniejszy liczbę objętych firm o 80% na poziomie Unii Europejskiej.

Dobrowolność raportowania dla mniejszych firm: przedsiębiorstwa nie spełniające powyższych kryteriów będą mogły dobrowolnie raportować informacje o zrównoważonym rozwoju, co pozwoli im dostosować się do nowych standardów we własnym tempie.

Uproszczenie standardów raportowania ESRS: Komisja proponuje poluzowanie Europejskich Standardów Zrównoważonego Rozwoju (ESRS), aby ułatwić proces raportowania dla przedsiębiorstw i ograniczyć poziom szczegółowości wymaganych informacji, w tym rezygnację z sektorowych standardów raportowania ESRSpozostawiając jedynie ogólne wymogi.

Odroczenie stosowania wymogów sprawozdawczych: w ramach proponowanych zmian Komisja chce przesunąć o dwa lata obowiązek raportowania dla drugiej i trzeciej fali jednostek, które na podstawie Dyrektywy CSRD miały złożyć raporty po raz pierwszy za 2025 lub 2026 rok.

Ograniczenie zakresu danych od małych firm w łańcuchu wartości: jednostki bezpośrednio raportujące nie będą mogły żądać od jednostek w łańcuchu wartości informacji z obszaru ESG wykraczających poza zakres dobrowolnego Standardu Sprawozdawczości Zrównoważonego Rozwoju (VSME), który zostanie określony przez Komisję.

Pozostawienie standardu ograniczonej pewności w atestacji raportów: Komisja proponuje zachowanie wymogu jedynie ograniczonej pewności przy atestacji raportów zrównoważonego rozwoju. Oznacza to, że przedsiębiorstwa nie będą musiały spełniać wyższych standardów pełnej atestacji, co ograniczy koszty i uprości procedury związane z weryfikacją.

Kluczowe proponowane zmiany w Taksonomii UE

Pakiet Omnibus proponuje również istotne zmiany w Taksonomii UE:

Dobrowolność sprawozdawczości: Komisja proponuje wprowadzenie dobrowolności raportowania na podstawie art. 8 Rozporządzenia w sprawie Taksonomii UE dla firm, które podlegają zmienionej Dyrektywie CSRD, ale których przychody netto nie przekraczają 450 mln EUR.

Zmiany w aktach delegowanych: zgodnie z propozycją dostosowane zostaną akty delegowane dotyczące Taksonomii UE, co ma na celu uproszczenie i dostosowanie wymogów sprawozdawczych do aktualnych realiów gospodarczych.

Kluczowe proponowane zmiany w Dyrektywie CSDD

W zakresie Dyrektywy dotyczącej należytej staranności przedsiębiorstw Komisja Europejska proponuje następujące zmiany:

Przesunięcie terminu transpozycji Dyrektywy: państwa członkowskie będą miały dodatkowy rok na wdrożenie przepisów do krajowego porządku prawnego, tj. do 26 lipca 2027 roku.

Opóźnienie rozpoczęcia stosowania wymogów dla największych przedsiębiorstw: termin wdrożenia obowiązków dla spółek z pierwszej fali ma zostać przesunięty o jeden rok, tj. z 26 lipca 2027 roku na 26 lipca 2028 roku.

Zmniejszenie częstotliwości oceny partnerów biznesowych: Komisja proponuje ograniczenie częstotliwości oceny partnerów biznesowych, co oznacza, że przedsiębiorstwa będą musiały przeprowadzić ocenę swoich partnerów biznesowych tylko raz na 5 lat, zamiast co roku.

Usunięcie obowiązku zakończenie współpracy jako środka ostatecznego: Komisja zdecydowała się usunąć obowiązek zakończenia współpracy z partnerem biznesowym jako ostateczną formę rozwiązania problemów związanych z naruszeniem praw człowieka lub standardów środowiskowych.

Kluczowe proponowane zmiany w mechanizmie CBAM

W ramach pakietu Omnibus Komisja Europejska proponuje istotne ułatwienia dla małych importerów oraz uproszczenie procedur dla firm objętych mechanizmem dostosowywania cen na granicach, uwzględniającym emisje CO2.

Najważniejsze zmiany obejmują:

Zwolnienie małych importerów z obowiązków CBAM: zaproponowany przez Komisję Europejską nowy próg emisji w wysokości 50 ton CO2 rocznie na importera oznacza, że małe firmy, w tym MŚP, które importują niewielką ilość towarów generujących minimalne emisje CO2, zostaną zwolnione z obowiązku raportowania. Przewiduje się, że ta zmiana wyłączy około 90% wszystkich importerów, a jednocześnie ponad 99% emisji pozostanie objętych mechanizmem.

Uproszczenie procedur: dla przedsiębiorstw objętych mechanizmem Komisja proponuje zmniejszenie obciążeń administracyjnych poprzez łagodniejsze wymogi dotyczące upoważnień, obliczania emisji wbudowanych i raportowania.

Wzmocnienie skuteczności mechanizmu CBAM: proponowane zmiany mają także ograniczyć możliwość obchodzenia mechanizmu przez importerów.

Kluczowe proponowane zmiany w Rozporządzeniu w sprawie InvestEU

Pakiet Omnibus obejmuje również zmiany w regulacjach dotyczących programu InvestEU, który ma na celu wspieranie inwestycji w zrównoważony rozwoju, innowacje i infrastrukturę. Nowe przepisy przewidują:

Zwiększenie rozmiaru gwarancji UE: Wzmocnienie wsparcia finansowego dla inwestycji, co umożliwi większe finansowanie projektów związanych z innowacjami i zrównoważonym rozwojem.

Zwiększenie atrakcyjności podziału funduszy: Lepsze dostosowanie funduszy do potrzeb państw członkowskich, umożliwiając skuteczniejszy podział zasobów.

Uproszczenie obciążeń administracyjnych: zmniejszenie biurokracji, szczególnie w zakresie obowiązków sprawozdawczych, co ułatwi firmom korzystanie z instrumentów finansowych.

Co dalej?

Proponowane zmiany w ramach pakietu Omnibus są obecnie na etapie projektu legislacyjnego, co oznacza, że nie zostały jeszcze przyjęte. Przed ich wejściem w życie będą musiały przejść przez pełny proces legislacyjny w instytucjach Unii Europejskiej. Obejmuje to konsultacje, analizę poprawek oraz ostateczne głosowanie zarówno w Parlamencie Europejskim, jak i Radzie Unii Europejskiej. W związku z tym nie ma jeszcze pewności, które z proponowanych zmian zostaną ostatecznie przyjęte, a które mogą zostać zmodyfikowane lub odrzucone.

Na obecnym etapie obowiązują dotychczasowe przepisy, w tym ustawa o rachunkowości oraz wszystkie związane z tymi regulacjami sankcje. Firmy, które są zobowiązane do raportowania zgodnie z aktualnymi regulacjami, nadal muszą przestrzegać obecnych wymogów i terminów sprawozdawczych.

Zmiany zawarte w projekcie Omnibus mogą, po ich finalizacji, wpłynąć na sposób raportowania i obowiązki przedsiębiorstw, jednak na chwilę obecną, obowiązujące przepisy pozostają w mocy. Warto śledzić rozwój sytuacji i być gotowym na ewentualne dostosowania w przypadku przyjęcia nowych regulacji lub ich braku przyjęcia.