Zanim zaczniesz projektować działania, wybierać standardy raportowania czy komunikować wyniki, musisz odpowiedzieć sobie na kolejne ważne pytanie: czy Twoja organizacja podlega obowiązkowi raportowania ESG?
To kluczowy krok, który pozwoli Ci ustalić nie tylko zakres obowiązków, ale także terminy, standardy i poziom formalności, którymi należy się kierować.
Dlaczego to ważne?
Bo niezależnie od tego, czy ESG traktujesz jako wymóg prawny, czy element strategii – znajomość statusu organizacji daje Ci konkretne ramy działania. Dzięki temu:
- unikniesz błędnych założeń, np. wdrażania zbyt kosztownych lub odwrotnie zbyt uproszczonych procedur;
- przygotujesz się na nadchodzące obowiązki, nawet jeśli dziś jeszcze Cię nie dotyczą;
- zbudujesz wiarygodność w oczach klientów, inwestorów i regulatorów.
Jak sprawdzić czy Twoja organizacja podlega obowiązkowi raportowania ESG?
Proces weryfikacji statusu można podzielić na trzy podstawowe etapy. Ich przejście pozwala ocenić, czy – i kiedy – Twoja organizacja będzie zobowiązana do sporządzenia raportu ESG.
- Określenie formy prawnej organizacji
Na gruncie regulacji dotyczących sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju, obowiązek może dotyczyć tylko określonych typów podmiotów. W Polsce są to:
- spółki kapitałowe;
- spółki komandytowo-akcyjne;
- spółki jawne albo komandytowe, w który wszystkimi wspólnikami ponoszący nieograniczoną odpowiedzialność są spółki kapitałowe lub komandytowo-akcyjne.
2. Ustalenie czy organizacja jest notowana na giełdzie papierów wartościowych
Kolejnym czynnikiem mającym wpływ na zakres obowiązków jest obecność spółki na rynku regulowanym. Jeśli Twoja Spółka jest notowana na giełdzie papierów wartościowych lub innym rynku regulowanym w Unii Europejskiej, może podlegać obowiązkom sprawozdawczym.
W przypadku dużych jednostek, obowiązek raportowania występuje niezależnie od tego, czy są notowane.
Dla małych i średnich przedsiębiorstw, notowanie na giełdzie jest warunkiem objęcia obowiązkiem raportowym.
3. Sprawdzenie wielkości organizacji
Kolejnym ważnym elementem jest ustalenie, do jakiej kategorii wielkości zalicza się Twoja organizacja – małej, średniej czy dużej. To właśnie ten status wpływa na zakres i moment, w którym mogą zacząć Cię obowiązywać wymogi raportowe.
Podstawą do oceny są progi określone w ustawie o rachunkowości, która wdraża przepisy dyrektywy CSRD. Uwzględnia się takie dane jak liczba zatrudnionych, suma aktywów czy przychody netto.
Pamiętaj, że kwalifikację należy przeprowadzać co roku – przekroczenie progów w dwóch kolejnych latach może oznaczać konieczność dostosowania się do nowych obowiązków sprawozdawczych.
A co z terminami?
Nawet jeśli Twoja organizacja spełnia przesłanki podlegania obowiązkowi raportowania, kluczowe znaczenie ma również moment, w którym obowiązki te zaczną Cię dotyczyć. Harmonogram wdrażania przepisów wynika z dyrektywy CSRD, ale został częściowo zmodyfikowany przez tzw. dyrektywę „Stop-the-Clock”.
Wprowadza ona odroczenie terminów dla dwóch grup:
- dużych jednostek, które nie są notowane na rynku regulowanym;
- oraz małych i średnich przedsiębiorstw, które są notowane na giełdzie.
W praktyce oznacza to, że nawet jeśli formalnie spełniasz kryteria, obowiązek raportowania może wejść w życie z opóźnieniem – w zależności od kategorii, do której należy Twoja organizacja. Warto więc śledzić zmiany w przepisach i uwzględniać je przy planowaniu przygotowań do raportowania ESG.
Pamiętaj o strukturze grupy kapitałowej!
Nawet jeśli Twoja organizacja samodzielnie nie spełnia progów i nie podlega obowiązkowi raportowania, może zostać objęta obowiązkiem na poziomie skonsolidowanym – jeśli należy do większej grupy kapitałowej. W takim przypadku obowiązek raportowy może dotyczyć jednostki dominującej, ale informacje będą zbierane również od podmiotów zależnych.
Warto więc przeanalizować całą strukturę właścicielską, a nie tylko jednostkę lokalną czy operacyjną.
Co jeśli nie podlegasz obowiązkowi?
Brak formalnego obowiązku raportowania nie oznacza, że temat Cię nie dotyczy.
Warto sprawdzić:
- czy Twoi klienci, kontrahenci lub inwestorzy nie wymagają od Ciebie danych ESG, np. w ramach łańcucha dostaw;
- czy Twoja organizacja nie podlega pośrednio obowiązkom jako część większej grupy kapitałowej;
- czy nie warto przygotować się już teraz, zanim przepisy zaczną obowiązywać w szerszym zakresie.
Co warto zrobić na tym etapie?
- Zweryfikuj status organizacji – najlepiej z pomocą działu prawnego, finansowego lub doradcy zewnętrznego;
- Określ termin, od którego potencjalnie możesz być zobowiązany do raportowania. Nawet jeśli to za rok lub za dwa – czas działania na Twoją korzyść;
- Dokumentuj decyzje i ustalenia – nawet jeśli uznasz, że obowiązek Cię nie dotyczy, warto mieć to udokumentowane.
Dla ułatwienia weryfikacji statusu organizacji przygotowałam prostą kartę pomocniczą zawierającą zestaw pytań, które krok po kroku pomogą Ci ocenić, czy Twoja organizacja podlega obowiązkowi raportowania ESG – teraz lub w perspektywie kolejnych lat.
Karta może być również dobrym punktem wyjścia do rozmów wewnątrz organizacji – z zespołem zarządzającym, prawnych czy księgowym.
Możesz ją wypełnić samodzielnie lub potraktować jako checklistę wspierającą analizę z doradcą zewnętrznym.
Ten artykuł to drugi krok w cyklu praktycznych materiałów, które krok po kroku pokazują, jak podejść do wdrażania standardów ESG w organizacji.
W kolejnych częściach:
- przyjrzymy się, jak wybrać właściwy standard raportowania;
- omówimy, jak zaplanować zbieranie danych ESG;
- podpowiem, jak rozmawiać z interesariuszami i komunikować postępy.
Bez względu na to, czy prowadzisz dużą spółkę, czy małą organizację – moje wskazówki dopasujesz do swojej skali, kontekstu i możliwości.